Albayrak Beton Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Albayrak, Türkiye’de konut arzının mevcut talebi karşılayamadığına dikkat çekti. Albayrak, düşük ve orta gelire mensup kesimlerin ev sahibi olmasını kolaylaştıracak uygulamanın, yıllardır gündemde olan ancak uygulanamayan bir mortgage sistemi olabileceğini söyledi.
Erdal Albayrak kimdir?
Erdal Albayrak, Albayrak Beton’un Yönetim Kurulu Başkanı olarak inşaat ve beton sektöründe uzun yıllardır aktif rol alıyor. Sektörün mevcut koşullarına dair görüşleri sıkça kamuoyuna yansıyor.
Türkiye’de konut arz-talep dengesi neden bozuldu?
Konut açığı büyüyor
Türkiye’de her yıl yaklaşık 700 bin yeni konuta ihtiyaç olduğu, ancak üretimin yaklaşık 500 bin seviyesinde kaldığı belirtiliyor. Arz-talep makasının büyümesi, ev sahipliği oranında düşüşe ve kiralık konuta yönelimde artışa neden oluyor.
Maliyet baskısı üretimi durdurdu
Albayrak, “Çimento, demir, enerji ve işçilik maliyetleri son iki yılda yaklaşık %300’e yakın arttı” diyerek üretici tarafındaki baskıya dikkat çekti. Bu durum yeni proje arzının durgunluğuna yol açıyor.
Yüksek faiz ve finansman sınırlamaları
Bankaların yüksek faiz politikaları hem üretici hem de tüketici açısından finansmana erişimi zorlaştırıyor. Bu da arzı daha da kısıtlıyor. Albayrak’ın ifadesiyle “Yeni yatırımlar risk iştahını yitirdi.”
Mortgage sistemi nedir ve neden gündemde?
“Mortgage” ya da Türkçesiyle “konut finansmanı sistemi”, satın alınacak konutun ipotek edilmesi şartıyla verilen uzun vadeli bir kredi türüdür. Ayrıca Türkiye’de 2007’de yürürlüğe giren kanunla düzenlenmiştir.
Türkiye’de mevcut uygulamalar neden yeterli görülmüyor?
Mevcut “konut kredisi” sistemi ile uzun vadeli finansman imkânları sınırlı kalabiliyor. Ayrıca Albayrak, 15-20 yıl hatta 30 yıl vadeli bir sistemin devreye alınmasının sektöre ciddi katkı sağlayacağını söylüyor.
Albayrak’ın önerisi: Ulaşılabilir uzun vadeli mortgage
Hedeflenen kesim ve vadeler
Albayrak’a göre düşük ve orta gelire mensup kesimin “ev sahibi olma oranını” artırmak öncelikli hedef olmalı. Ayrıca bu amaçla 15-20 yıl, hatta 30 yıl vadeli bir konut edinme modeli gündeme getirilmelidir.
Finansman modeli nasıl işleyecek?
Böyle bir sistem, aylık kira öder gibi ev sahibi olma imkânı sunabilecektir. Ayrıca Albayrak, bu sayede barınma ihtiyacının daha sürdürülebilir şekilde karşılanabileceğini belirtiyor.
Ek önlemlerle desteklenmesi gerekiyor
Albayrak, sadece finansman modeliyle sınırlı kalınmaması gerektiğini vurguluyor. Buna göre:
- Arsa bulma sorununun çözülmesi
- İnşaat maliyet girdilerinin dengelenmesi
- TOKİ ve kentsel dönüşüm desteklerinin hızlandırılması
- Sürdürülebilir finansman kaynaklarının sağlanması
Bu öneri sektörde ne anlama geliyor?
Eğer uzun vadeli, düşük taksitli bir mortgage sistemi devreye girerse, özellikle gençler ve düşük-orta gelirli aileler için “ev sahibi olma” hayali daha gerçekçi hâle gelebilecektir.
Arz-talep makası kapanabilir mi?
Arzın artırılması için finansmana erişimin kolaylaşması kritik bir parametredir. Uzun vadeli mortgage modeli, talebin finansman engelini azaltabilecektir. Böylece üretici tarafı da yatırım yapmaya daha istekli olabilecektir.
